یکی از مهمترین بحث ها و کارهایی که مسئول بهداشت محیط بیمارستان بایستی که کنترل دقیقی بر روی آن داشته باشد، گندزداها و ضدعفونی کننده های بیمارستانی است که به شکل مختصر در زیر به آن می پردازیم.

گندزدایی عبارت است از حذف تعداد زیاد میکرو ارگانیسم های پاتوژنی که بر روی اشیاء بی جان وجود دارند به جز اسپور باکتری.

تعداد کمی از گندزداها می توانند اسپور باکتری ها را از بین ببرند مشروط به اینکه مدت زمان مواجهه طولانی باشد که به این مواد استریل کننده های شیمیایی می گویند.

 

گندزدایی در سه سطح انجام می شود:

۱- گندزدایی در سطح بالا

۲- گندزدایی در سطح متوسط

۳- گندزدایی در سطح پایین و کم

ماده ای که در بیمارستان برای کنترل میکرو ارگانیسم ها و ضد عفونی محیط بیمارستان به کار می رود باید دارای شرایط زیر باشد:

• خاصیت ضد میکروبی داشته باشد.

• قدرت ضد میکروبی پایدار داشته باشد.

• قابل حل در آب و حلال های دیگر باشد.

• پایین نبودن قدرت ماندگاری و تجزیه نشدن ماده در مدت زمان کوتاه.

• سمی نبودن برای انسان و حیوان.

• خاصیت ضد میکروبی در حرارت بدن یا اتاق.

• قدرت نفوذ بالا.

• در دسترس و ارزان بودن.

مهمترین گروه های عوامل ضد میکروبی:

۱- فنل و ترکیبات فنلی: با انعقاد پروتین باکتری ها و تخریب غشاء سلولی کار خود را انجام می دهد.

۲- الکل ها: در غلظت ۳۰-۷۰ درصد بیشترین اثر ضد میکروبی را دارند مثل الکل اتیلیک.

۳- هالوژن ها: شامل مواد یدی،کترین و فلورین هستند.

۴- ترکیبات فلزات سنگین: مثل متانن، ترکیبات نقره و مس.

۵- ترکیبات چهارتایی آمونیوم: جزو دترجنت های کاتیونی هستند.

۶- آلدیید ها: مثل گلوتارآلدیید و فرم آلدیید.

۷- مواد گازی: مثل استریل کننده های گازی شکل.

گندزداها و ضد عفونی کننده های شیمیایی در بیمارستان عمدتاً از مواد زیر هستند:

۱- کلر: ترکیب مورد استفاده در این گروه هیپو کلریت است که با آزاد کردن کلر موجب عمل گند زدایی می شود.

۲- ید: محلول۲ درصد آن به عنوان ضد عفونی استفاده می شود.

۳- بتادین: از ترکیبات ید بوده و دارای اثر پاک کنندگی زیاد روی اسپور باکتری ها و قارچ است.

۴- آب اکسیژنه: بی ثبات و نا پایدار است و برای ضد عفونی کردن چرک زخم ها مخصوصاً مواقعی که زخم خشکیده باشد به کار می رود. همیشه آب اکسیژنه را باید به صورت محلول بکار برد نه خالص.

۵- اسید فرمیک یا فرم آلدیید: یک گندزدای گازی است که روی اسپور باکتری ها بخوبی عمل نمی کند ولی میکروب کش بسیار قوی است. در ضمن نمی تواند با اطمینان میکروب سیاه زخم و کزاز را نابود کند.

۶- فنل و مشتقات آن: برای گندزدایی ظروف آلوده به خلط سینه و گندزدایی توالت ها کاربرد دارد.

۷- کرزول: برای گندزدایی مدفوع و خلط سینه بیماران کاربرد دارد.

۸- کرئولین: محلول کرزول+یک ماده نفتی+صابون را کریولین گویند.که برای کندزدایی توالت ها به نسبت ۵ درصد کاربرد دارد.

۹- پرمنگنات پتاسیم: یک میکروب کش بسیار قوی است. در مجاورت مواد آلی ارزش میکروب کشی آن از بین می رود.

۱۰- دترجنت ها: برای پاک کردن مواد خارجی و کثافات در مجاورت آب بکار می روند.

۱۱- آمونیم چهارتایی: جزو دترجنت هاست ودر گندزدایی بیمارستان بکار می رود.

۱۲- افروز: از دترجنت های کاتیونی که برای گندزدایی محیط بیمارستان و لوازم آن بکار می رود.

۱۳- هالامید: برای ظروف آشپزخانه،گندزدایی دستشویی ها و ضد عفونی کردن دست ها است.